W 2007 roku miał miejsce słynny zakład Warrena Buffetta , iż żaden zawodowy zarządzający funduszem inwestycyjnym nie jest w stanie wybrać pięciu dużych funduszy, które zarobiłyby w ciągu 10 lat więcej niż automatycznie zarządzany fundusz odwzorowujący skład portfela S&P500. Do zakładu przystąpił jedynie Ted Seides. Zakład trwał od 1 stycznia 2008 roku do 31 grudnia 2017 roku. Ostatecznie zwycięzcą okazał się fundusz indeksowy wskazany przez Buffetta, który wykazał średnioroczną stopę zwrotu w wysokości 8,5% podczas gdy najlepszy z wybranych funduszy Seidesa osiągnął średnioroczną stopę zwrotu wynoszącą 6,5%.

Historia zakładu została przytoczona na wstępie aby odpowiednio zaprezentować korzyści jakie ze sobą niesie inwestowanie w tak zwane fundusze pasywne. Czym właściwie są ETFy?

Exchange-traded fund (ETF), jest to fundusz inwestycyjny, którego celem jest dążenie do odzwierciedlenia wyników danego indeksu rynkowego (akcji, towarów czy też papierów dłużnych). Pierwszy fundusz tego typu powstał w 1975 roku. W Polsce pierwsze notowania miały miejsce w 2010 roku. Największą popularnością cieszą się wśród inwestorów instytucjonalnych ze względu na to, że w prosty sposób mogą uzyskać ekspozycję na określony rynek czy też sektor. Ze względu na swoją różnorodność, umożliwiają one inwestorom zaangażowanie w różnego rodzaju aktywa. Najpopularniejsze z nich to:

• ETF-y indeksowe – replikują portfel akcji wchodzący w skład indeksu,
• ETF-y surowcowe – inwestują w metale szlachetne, ropę bądź też w innego rodzaju surowce,
• ETF-y obligacyjne –obejmujące inwestycję w portfel obligacji, szczególnie atrakcyjne w okresach gorszej koniunktury,
• ETF-y walutowe – obejmują inwestycję w pojedynczą walutę bądź w koszyk walut,
• ETF-y lewarowane –dzięki wykorzystaniu dźwigni umożliwiają zwiększenie zysków w stosunku do klasycznych ETF-ów.
• ETFy aktywne (np. ARK)

Fundusze tego typu tworzone są przez firmę inwestycyjną, która przez określenie celu inwestycyjnego wyznacza aktywa jakie będą wchodziły w jego skład i który stanie się podstawą wymiany na udziały ETF. Kolejnym krokiem jest poszukiwanie inwestorów instytucjonalnych którzy w zamian za proporcjonalną ilość jednostek zdeponują u sponsora funduszu walory wchodzące w skład indeksu. Ostatnim etapem jest emisja jednostek ETF, które będą następnie przedmiotem obrotu na giełdzie. Mechanizm ten zachodzi w przypadku pełnej replikacji. Obsługą notowanych jednostek zajmuje się zatrudniony do tego animator.

Fundusz dokonuje odwzorowania indeksu stosując zazwyczaj jedną z trzech metod:

• Fizyczna, pełna replikacja –polega na fizycznym skupowaniu aktywów wchodzących w skład danego ETFu np. sztabek złota czy spółek wchodzących w skład indeksu. Istotną rolę w przypadku tego rodzaju replikach odgrywa płynność aktywów, która może być niewystarczająca by spełnić zapotrzebowanie funduszu,
• Statystyczna –polega na zakupie wybranych według modelu najbardziej płynnych spółek, które blisko odwzorowują ruchy indeksu,
• Syntetyczna –jest to replikacja swapowa która polega na wymianie stopy zwrotu posiadanych aktywów np. z bankiem inwestycyjnym. W zamian za z góry określoną opłatę bank inwestycyjny zobowiązuję się dostarczyć funduszowi stopę zwrotu z instrumentu/indeksu, który ten ETF ma odzwierciedlać. Zaletą tego typu podejścia jest jest praktycznie wyeliminowanie tracking error oraz możliwość inwestycji w mało płynne instrumentu. Wadą tego podejścia jest ryzyko niewywiązania się ze zobowiązań strony trzeciej.

Największe zalety inwestowania w ETF:

• Prostota – kupno/sprzedaż(tak jak obrót akcjami),
• Przejrzystość ceny (informacje publikowane w serwisach ekonomicznych),
• Wysoka płynność - niskie spready zapewniane przez animatorów,
• Niskie koszty - prowizja Domu Maklerskiego (brak opłaty manipulacyjnej) oraz niska opłata za zarządzanie,(UWAGA może dochodzić spread)
• Inwestycja możliwa już przy jednej jednostce,
• Możliwość ciągłego handlu na giełdzie – jednostki funduszu są przedmiotem obrotu na giełdzie, w systemie notowań ciągłych. W przeciwieństwie do tradycyjnych funduszy, inwestor może w tym wypadku w dowolnej chwili nabyć bądź zbyć jednostki funduszy ETF.
• Niski „Tracking Error” (błąd replikacji, odchylenia, odwzorowania, naśladowania),
• Dywersyfikacja – inwestowanie w ETF umożliwia inwestorom dywersyfikację portfela inwestycyjnego, czyli ograniczenie jego ryzyka dzięki temu, iż lokując środki finansowe w funduszy nie nabywa się pojedynczego aktywa ale portfel instrumentów finansowych o składzie i proporcji odpowiadającym składowi i proporcji w jakich występują w danym indeksie rynku finansowego.
• Bieżąca wycena giełdowa.

Ryzyka związane z inwestowaniem w ETF :

• Ryzyko uczestnictwa – do najistotniejszych rodzajów ryzyka związanego z uczestnictwem w funduszu ETF należą : ryzyko nieosiągnięcia oczekiwanej stopy zwrotu (wynika z braku możliwości przewidzenia przyszłych zmian cen wszystkich składników indeksu) oraz ryzyko wystąpienia szczególnych okoliczności (ryzyko likwidacji oraz ryzyko zmiany polityki inwestycyjnej),
• Ryzyko błędu naśladowania – tracking terror czyli parametr określający jakość zarządzania funduszem, jak dokładnie zarządzający jest w stanie naśladować wyniki benchmarku. Obliczany jest jako odchylenie standardowe różnicy stóp zwrotu. Główne przyczyny wystąpienia odchyleń to: przeprowadzona rewizja indeksu, moment dokonywania wyceny, rodzaj zastosowanej metody replikacji , dywidendy oraz koszty zarządzania.
• Ryzyko walutowe – wynika z różnicy jaka może wystąpić pomiędzy walutą w jakiej fundusz inwestuje swoje środki i w jakiej określa wartość tytułów uczestnictwa, a walutą w jakiej tytuły uczestnictwa są przedmiotem obrotu.
• Ryzyko kontrpartnera – jest to ryzyko występujący w przypadku funduszy wykorzystujących syntetyczną replikację i wiąże się z możliwością niewywiązania się kontrpartnera ze zobowiązań wynikających z zawieranych przez fundusz umów.
• Ryzyko usunięcia funduszy ETF z giełdy – występuje w przypadku, gdy dostawcafunduszu, po analizie opłacalności, podejmie decyzję np. o jego docelowym zamknięciu.
• Ryzyko zmiany benchmarku –jest to ryzyko występujące w praktyce rzadko i polega na zmianie benchmarku (z określonym wyprzedzeniem). Zmiana to może spowodować niedopasowanie polityki inwestycyjnej do oczekiwań oraz potrzeb inwestora..W kolejnych artykułach przyjrzymy się dokładniej tym zagadnieniom.

Najpopularniejsze strategie inwestycyjne wykorzystujące ETFy :

• Dollar-CostAveraging (DCA) – jest to najbardziej podstawowa strategia polegająca na stałym inwestowaniu założonej kwoty. Zamiast odkładać środki na lokatach, których oprocentowanie jest niskie, można co miesiąc nabywać za stała kwotę jednostki ETF. W czasach bessy ilość nabytych walorów będzie większa, w czasach hossy mniejsza. Strategia ta zakłada, iż inwestując np. w fundusze pasywne replikujące indeks S&P 500, inwestuje się we wzrost gospodarki Stanów Zjednoczonych w długim terminie, co powinno dać zwrot znacznie większy niż trzymanie takich samych środków na depozycie,.
• Alokacja aktywów – czyli dywersyfikacja portfela. Dzięki niskim wymogom wejścia w zakup pojedynczego ETF można konstruować w sposób bardzo elastyczny, w zależności od poziomu awersji do ryzyka, poprzez różne klasy aktywów.
• Swing Trading – czyli wykorzystywanie dużych ruchów, przy stosunkowo małym nakładzie inwestycyjnym - bez konieczności wykorzystania dźwigni, jak ma to miejsce w przypadku kontraktów (gdy chce się obstawić np. wzrostu indeksu w długim terminie).
• Sektorowa – fundusze ETF umożliwiają (zwłaszcza początkującym inwestorom) zakup „branży”, która ich zdaniem może przeżywać okres wzrostu, bez konieczności analizowania poszczególnych spółek.
• Krótka sprzedaż – fundusze ETF umożliwiają tak zwaną krótką sprzedaż - zarówno całych indeksów jak i pojedynczych sektorów
• Trendy sezonowe – początkujący inwestor może wykorzystywać łatwość dokonywania rotowań portfela by korzystać z trendów sezonowe np. sprzedawać cały ETF na WIG20 w myśl zasady „sell In May and go away”..
• Arbitraż –fundusze ETF stanowią idealna alternatywę do podjęcia przez inwestorów indywidualnych(jak ich instytucjonalnych) do zabezpieczania portfela posiadanych akcji sprzedając cały indeks..

Dokładniejsze omówienie strategii inwestycyjnych wraz z przykładami oraz konstrukcji ETF będzie miało miejsce w cyklu kolejnych artykułów .

Tak jak klocki lego zostały stworzone dla dzieci a bawią się nimi dorośli, tak w przypadku funduszy ETF, które zostały stworzone aby ułatwiać inwestycję inwestorom indywidualnym, wykorzystują je (skutecznie) głównie inwestorzy instytucjonalni. Fakt ten spowodowany jest bez wątpienia brakiem w powszechnej edukacji odnośnie tego typu rozwiązań oraz ograniczona paleta rozwiązań dostępna w PLN, choć sama ekspozycja walutowa nie musi być tutaj problemem. Jest to właśnie powód, dla którego będziemy pisać o tych jakże ciekawych instrumentach, dających tak wiele możliwości inwestycyjnych. Nawiązując do przytoczonego na wstępie zakładu warto zaznaczyć, iż nie jest do święty Graal, a jedynie mechanizm ułatwiający działanie. Buffet obstawił największy indeks na świecie - S&P 500, inne efekty przyniosłoby inwestowanie w np. nasz rodzimy indeks.

Michał Krajewski